Hep öğrenciler mi soru soracak. Elbette hayır. Geçenlerde ben bir soru hazırladım ve öğrencilere sordum. Soru şöyle:
Masa üzerindeki çemberin içinde bulunan bilyeye bir ilk hız veriliyor. Çemberde ve masada sürtünme olmadığına göre bilye sürekli çemberin içinde döner mi?
Şayet evet diyorsanız o zaman bilyenin bu şekilde dönmesi eylemsizliğinden mi acaba?
Eğer evet diyorsanız peki bilyeye etki eden tepki kuvveti var bunu nasıl açıklarsınız?
Soruyu cevaplamadan önce eylemsizliğin tanımına bakmakta fayda var. Bakalım burada anlatılan durum eylemsizlik ile çelişiyor mu, çelişmiyor mu?
Eylemsizlik: Bir cisme bir dış kuvvet (bileşke kuvvet) etki etmedikçe, cisim durgun ise durgun kalacak, hareketli ise sabit hızla doğrusal hareketine devam eder.
Şimdi bizim masa üzerinde çember içinde dönen cismimize bir dış kuvvet etki ediyor mu? Evet ediyor. Nedir o? Tabi ki çemberin bilyeye uyguladığı tepki kuvveti. Öyleyse bu sistemde eylemsizlik yok.
Ayrıca bilye sabit hızla doğrusal hareketine devam ediyor mu? Elbette hayır. Çünkü bilye hem doğrusal yolda ilerlemiyor hem de hızı sabit değildir. Öyleyse yine eylemsizlik korunmuyor.
Peki o zaman neden bilye sürekli hareketine devam ediyor? Cevabını okuyucularımızdan bekliyoruz.
Nuri Balta